Om de monding van de Stepkensbeek beter toegankelijk te maken voor vissen, wordt de loop verlengd en verlegd, met een nieuwe uitmonding een stukje verder noordwaarts. 

Wat er precies gaat gebeuren, staat beschreven in het Ontwerp-Projectplan Waterwet, dat van 5 december 2023 tot met 15 januari 2024 ter inzage heeft gelegen. Iedereen die dat wilde kon in die periode een zienswijze indienen op de plannen.

Ligging
Het maatregelgebied ligt aan de noordwestkant van Venlo op de rechteroever van de Maas tussen rivierkilometer 110.3-110.6, ten zuiden van de snelweg A67.

Het maatregelgebied Monding Stepkensbeek, onder de A77 en ten noordwesten van Venlo. Foto: ©Studio Retouched.

Kaderrichtlijn Water
Deze maatregel is onderdeel van een groter ecologisch herstel­programma voor de Maas vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). De biodiversiteit in en langs de rivier is de afgelopen 150 jaar achteruitgegaan door allerlei menselijke ingrepen als het vastleggen van de oevers, plaatsen van stuwen en afsnijden van meanders en geulen. Veel van de oorspronkelijke planten en dieren die thuishoren in het riviersysteem zijn daardoor verdwenen of komen nog maar in kleine aantallen voor. Het waterleven is uit balans en de ecologische waterkwaliteit laat te wensen over.

Daarom werkt Rijkswaterstaat Zuid-Nederland al geruime tijd aan ecologisch herstel. Dat gebeurt door oevers en beekmondingen natuurvriendelijker in te richten, geulen aan te leggen en oude Maasarmen nieuw leven in te blazen. Vaak wordt dat gecombineerd met het verankeren van dood hout als aanhechtingsplaats voor allerlei waterinsecten, kleine waterdiertjes en als schuilplaats voor vis. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.

Het ontwerp op hoofdlijnen
De Stepkensbeek ligt geografisch gezien strategisch tussen twee snelstromende beken in: aan de zuidkant de Aalsbeek bij Venlo en aan de noordkant de Lingsforterbeek bij Arcen. Daarmee is de beek interessant als vluchtplaats en tussenstation voor (migrerende) vissoorten.

In de herfst en winter, en soms ook in het voorjaar, is het een stromende beek, terwijl in de zomer droogval optreedt. Dit komt onder meer doordat op het laatste stuk – daar waar de beek uitmondt in de Maas - de bodem steil afloopt. Dit zogenoemde grote verhang zorgt in tijden met veel water voor een snelle afvoer richting de rivier. Die ‘waterval’ maakt het voor vissen praktisch onmogelijk de beek in te zwemmen. 

Via een scherpe bocht komt de beek straks iets noordelijker uit in de Maas bij een nieuw aan te leggen monding. De huidige aansluiting op de rivier wordt gedempt en vastgelegd met stortsteen. De nieuwe bedding wordt tegelijk breder en dieper gemaakt, ook aan bovenstroomse kant. Door het verlengde en verlegde tracé krijgt de beek een meer geleidelijke afdaling naar de rivier, wat de stroming in de beek normaliseert.

Als er weinig aanvoer van water is, kan dat leiden tot droogval in de Stepkensbeek. Dat is niet gunstig voor het waterleven, want dat bestaat juist vooral uit planten en dieren die afkomen op de stroming in de rest van het jaar. In de nieuwe situatie moet het water een langere weg afleggen voordat het bij de rivier aankomt. Het wordt zodoende langer in de beek vastgehouden, met als resultaat dat deze minder snel droog zal staan dan nu het geval is.

Moerasstrookjes, pakketten dood hout en zowel steile als flauwe oevers maken de herinrichting van de beekmonding compleet. Zo’n structuurrijke inrichting biedt voor elk wat wils in het rivier-beeksysteem. Bijvoorbeeld voor allerlei waterinsecten en als kraamkamer voor jonge stromingsminnende vis zoals bermpje en serpeling. In het drogere seizoen kunnen juist flora en fauna die van meer moerassige omstandigheden houden tot ontwikkeling komen.

Verder worden bij de herinrichting de bestaande duikers verlaagd om ze op juiste diepte te brengen en blijven de bestaande struiken en bomen zoveel mogelijk gespaard.

Bufferzone
Onderdeel van het ontwerp is ook een zogenoemde bufferzone. Dat is een strook land van 5 meter breed om de verlegde beekmonding heen die ervoor zorgt dat gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen van aangrenzende landbouwgebieden worden gefilterd en daardoor zo min mogelijk in het water terechtkomen.

Totstandkoming ontwerp en afstemming
Ingenieursbureau Arcadis heeft de maatregel Monding Stepkensbeek voor Rijkswaterstaat uitgewerkt. Daarbij is gekeken naar de bodemgesteldheid, de waterhuishouding en aanwezigheid van eventuele beschermde flora en fauna. Ook is gecontroleerd of er geen kabels en leidingen liggen of cultuurhistorische waarden zijn waar rekening mee gehouden moest worden. Het ontwerp is besproken met onder andere Stichting Het Limburgs Landschap, Waterschap Limburg en de gemeente Venlo.

Ontwerp-Projectplan Waterwet
Onder ditzelfde Ontwerp-Projectplan Waterwet vallen nog negen andere KRW-maatregelen in de Zandmaas. Tezamen vormen ze het zogeheten deelproject 6. Zie onderstaand kaartje voor een overzicht.

Iedereen kon van 5 december 2023  tot en met 15 januari 2024 reageren op de plannen. 

Verdere stappen
In de reactienota bij het Ontwerp-Projectplan Waterwet wordt teruggekoppeld wat er met de binnengekomen zienswijzen is gedaan. Na publicatie van het definitieve Projectplan Waterwet is er voor belanghebbenden de mogelijkheid tot het indienen van beroep tegen de plannen. Uiterlijk december 2027 moeten de werkzaamheden zijn uitgevoerd. 
 

Andere KRW-maatregelen en raakvlakken in de buurt
In de buurt van de Stepkensbeek is nog een aantal andere maatregelen bij beken in voorbereiding die voor 2028 moeten worden uitgevoerd: de Vorstermolenbeek, Geul Leijgraaf Arcen en Lingsforterbeek. Van dat laatste project is het waterschap Limburg de kartrekker. Kijk op de projectpagina's voor de actuele stand van zaken van die maatregelen. Ze vallen qua planning onder een andere procedure dan de Stepkensbeek, omdat per 1 januari 2024 de Omgevingswet ingaat; en nieuwe wetgeving brengt nieuwe procedures met zich mee.

Meer weten of vragen?
Voor nadere informatie over de procedure rond het Ontwerp-Projectplan Waterwet kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met het Service Center Vergunningen Rijkswaterstaat via 088-7974300.
Kijk op www.samenwerkenaanriviernatuur.nl (riviertakpagina Maas) voor achtergrondinformatie over het programma Kaderrichtlijn Water Maas en een klikbare kaart met alle maatregelen die in voorbereiding en uitvoering zijn. Er is ook een halfjaarlijkse nieuwsbrief en een brochure. Of bel voor andere vragen met de publieksinformatielijn van Rijks