De Herwijnense Bovenwaard is een uiterwaard gelegen ten zuiden van Herwijnen, aan de rivier de Waal. Het gebied bestaat uit afwisselend plassen, die zijn ontstaan door kleiwinning in de vorige eeuw, bosschages en agrarisch land. Hier worden de rivierdijken versterkt en dat biedt kansen om direct te werken aan de KRW-doelen van Rijkswaterstaat. De Herwijnense Bovenwaarden krijgen onder meer een nevengeul, rivierhout en een uitkijkpunt voor fietsers en wandelaars.
De rivierdijken aan de Waal tussen Gorinchem en Waardenburg moeten versterkt worden om te voldoen aan de nieuwe veiligheidsnorm. Deze dijkversterking biedt kansen voor de KRW-doelen van Rijkswaterstaat, namelijk om een tweezijdig aangetakte nevengeul aan te leggen inclusief de plaatsing van rivierhout. Zo is een integraal project ontstaan: de Herwijnense Bovenwaard.
Niet alleen de Herwijnense Bovenwaard, maar ook de Woelse Waard, de Crobsche Waard en het Heuftterrein maken deel uit van het project Gorinchem-Waardenburg. Binnen deze vier uiterwaarden worden rivierverruimende maatregelen genomen, zoals het graven van geulen. Ook wordt er natuur ontwikkeld. Met de herinrichting van deze uiterwaarden wordt de afvoercapaciteit lokaal vergroot en worden de nadelige effecten van de dijkversterking op de rivierwaterstanden gecompenseerd voor het hele traject van Gorinchem tot Waardenburg.
In het project Herwijnense Bovenwaard worden twee maatregelen genomen die bijdragen aan de KRW-doelen van Rijkswaterstaat. In het huidige maaiveld in het westelijke deel is een voormalige, geheel verzande, nevengeul zichtbaar. Door deze nevengeul weer uit te graven en tweezijdig aan te takken, ontstaat hier een meestromende nevengeul van 850 meter. Deze nieuwe nevengeul wordt aangesloten op de bestaande plassen in de Herwijnense Bovenwaard. Gezamenlijk vormen zij het doelbereik van 1,78 km meestromende, tweezijdig aangetakte nevengeul waarin geschikt habitat kan worden gecreëerd voor trekvissen en rheofiele (=stromingsminnende) vissoorten, en voor diverse (voornamelijk stromingsminnende) macrofauna-soorten (waaronder stoommossels, kokerjuffers en de rivierrombout). Doordat de nevengeul continu in verbinding staat met de rivier, is deze hoogdynamisch en luw van aard. Hierdoor is de ontwikkeling van waterplanten beperkt tot afwezig.
De tweede maatregel die wordt gerealiseerd, is het plaatsen van 12 stuks rivierhout in de nevengeul. Rivierhout biedt aanhechtingsplaatsen voor larven van eendagsvliegen, dansmuggen, kriebelmuggen en kokerjuffers – de zogeheten filterfeeders. Deze larven klappen waaiers uit waarmee ze langsstromende algen en andere voedseldeeltjes uit het rivierwater filteren. De insectenlarven zijn op hun beurt het stapelvoedsel voor vele soorten vissen.
Deze maatregelen worden mede getroffen ter compensatie van de nadelige gevolgen van de uitvoering van het Dijkversterkingsproject op de natuur. Door de werkzaamheden in het kader van de KRW-doelen gecombineerd uit te voeren met de werkzaamheden voor de natuurcompensatie, wordt ook het compensatiedoel van het waterschap gerealiseerd.
Op dit moment is de waterkwaliteit van de resterende plassen in de Herwijnense Bovenwaard niet goed. Door de nevengeul weer in verbinding te brengen met de Waal, treedt vaker verversing op van het water en verbetert de waterkwaliteit. Ook kan het water, na een periode van hoogwater, sneller afstromen. Nu blijft er relatief lang water staan, onder meer in tuinen van omwonenden. Dit nieuwe waterplan moet daar verandering in brengen.
Ten noorden van de geul is een zone voorzien waar zich ruigte en struweel kan ontwikkelen. Uit rivierkundige berekeningen is namelijk gebleken dat er voldoende ruimte is voor de ontwikkeling van riet en ruigte op de oevers van de nevengeulen.
Voor de dijkversterking is veel extra zand nodig. Het graven van geulen in de Herwijnense Bovenwaard biedt mogelijkheden om grond die vrijkomt te benutten voor de dijkversterking.
Bewoners in de omgeving van de Herwijnense Bovenwaard hebben hun wensen naar voren gebracht met betrekking tot recreatie. Hier wordt zoveel mogelijk rekening mee gehouden bij de herinrichting. De Herwijnense Bovenwaard wordt toegankelijk voor bezoekers door middel van een struinpad (klompenpad). Motoren, scooters en fietsers zijn niet toegelaten omdat ze de natuur verstoren. Loslopend vee en loslopende honden zijn ook niet toegestaan.
We graven bestaande, natuurlijke nevengeulen en strangen opnieuw uit en verbinden ze beter met de rivier. Ook leggen we nieuwe geulen en strangen met ondiep water aan. Dat doen we in deze uiterwaarden. Hierdoor wordt het rivierengebied een rijkere leefomgeving voor planten en dieren. Lees meer
Dode bomen onder water zijn een goede leefomgeving voor waterplanten en -dieren. In de Nederlandse rivieren liggen op nog maar weinig plekken takken en bomen. We laten daarom op diverse plekken dode bomen in het water zakken en leggen ze veilig vast zodat ze zich niet meer kunnen verplaatsen. Lees meer
In de zomer van 2022 is de eerste schop de grond in gegaan. Oplevering staat gepland in de zomer van 2024.
Dit project is een opgave van Rijkswaterstaat die ook betrekking heeft op de Waal. Voor het Waterschap Rivierenland is dit project een manier om de dijkversterking te compenseren voor de natuur. Bewoners en andere samenwerkende partijen denken mee over de verdere inrichting van de uiterwaard. Hier wordt ook de aansluiting op de dijk in meegenomen. Bovendien wordt de toegankelijkheid van het gebied uitgewerkt. In elk geval wordt ervoor gezorgd dat alle terreinen achter de nieuwe geulen bereikbaar blijven (o.a. vee en maaimachines).
Op 16 oktober 2018 heeft het Waterschap Rivierenland de Nota Voorkeursalternatief Dijkversterking Gorinchem-Waardenburg vastgesteld met de samenhangende maatregelen voor de Herwijnense Bovenwaard, waarover het Waterschap en Rijkswaterstaat op hoofdlijnen overeenstemming hebben bereikt. Ook is er een samenwerkingsovereenkomst opgesteld waarin afspraken zijn gemaakt over de samenwerking tussen beide partners.
Het herstellen van de strang is als eerste naar voren gekomen als wens van vele bewoners van Herwijnen. Nu is het ontwerp, waar het hele dorp in heeft meegedacht, definitief en klaar voor uitvoering.
Voor dit project is gekozen voor een nieuwe samenwerkingsvorm, een alliantie, waarin de verkenning, planuitwerking en realisatie van de dijkversterking samengaan. Deze alliantie, de Graaf Reinaldalliantie, wordt gevormd door Waterschap Rivierenland en de combinatie ‘Waalensemble’ bestaande uit Heijmans, GMB en De Vries & Van de Wiel, met Royal Haskoning DHV als adviserende partij. In juni 2021 is de uitvoering gestart. Naar verwachting is de dijk tussen Gorinchem en Waardenburg eind 2025 hoogwaterveilig.
Via de knop hieronder vindt u interessante links.
Links
Vragen over dit project kunt u stellen per mail via sarn@rws.nl. De omgevingsmanager van het project is Eline Blom.
Deze website maakt gebruik van cookies. Lees meer over cookies in onze cookieverklaring.
Deze cookies verzamelen nooit persoonsgegevens en zijn noodzakelijk voor het functioneren van de website.
Deze cookies verzamelen gegevens zodat we inzicht krijgen in het gebruik en deze website verder kunnen verbeteren.
Deze cookies zijn van aanbieders van externe content op deze website. Denk aan film, marketing- en/of tracking cookies.