Ingenieursbureau Arcadis heeft in opdracht van Rijkswaterstaat verschillende maatregelen uitgewerkt voor het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit in en langs de Maas, waaronder de maatregel ‘Oever Benedenwaarden’ ten zuidwesten van het dorp Hedel in de gemeente Maasdriel.
 

Stand van zaken

Wat er precies gaat gebeuren, staat beschreven in het Projectbesluit volgens de Omgevingswet. Dit is definitief vastgesteld, gepubliceerd in de Staatscourant en ligt ter inzage van woensdag 9 april 2025 tot en met dinsdag 20 mei 2025. In die periode is het mogelijk beroep in te stellen tegen het besluit bij de Raad van State. 

Verderop op deze pagina vindt u meer informatie over het inzien van de stukken en de beroepsprocedure.

Kaderrichtlijn Water

De plannen vloeien voort uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Die richtlijn heeft als doel de kwaliteit van alle oppervlaktewateren in Europa te verbeteren en bescher­men. Dat geldt dus ook voor de Maas. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.

In de loop van de tijd is door menselijk ingrijpen veel veranderd aan het Maaslandschap. Het waterleven is daardoor in de knel gekomen. De maatregelen moeten er voor zorgen dat er ook weer ruimte komt voor natuurwaarden; meer leefgebied voor planten, vissen en kleine waterdiertjes. 
 

Benedenmaas

De ongestuwde Maas vanaf Lith wordt de Benedenmaas genoemd. Hier werken eb en vloed nog een beetje door, daarom ook wel bekend als de Getijdenmaas. Het waterniveau stijgt en daalt dagelijks met zo’n 20 tot 30 cm. Voor de Maasoevers geldt dat deze oorspronkelijk een geleidelijke overgang van water naar land hadden, waar bijvoorbeeld jonge vissen konden schuilen en opgroeien in het ondiepe oeverwater.

Ten zuidwesten van Hedel wordt de stenen oeververdediging over een lengte van 400 meter weggehaald, zodat we ook dit leefmilieu zoveel mogelijk terug kunnen geven aan de Maas. Deze maatregel heeft de projectnaam 'Oever Benedenwaarden'. Dit volgt op de al eerder uitgevoerde ontstening van de rivieroever op een aantal plekken in dit gebied.
 

Definitief Projectbesluit ter inzage

In het Projectbesluit zijn naast Oever Benedenwaarden nog twee andere maatregelen in de Benedenmaas opgenomen: Oever Casterens Hoeve (ook in de gemeente Maasdriel) en Geul Bokhoven aan de overkant van de Maas in de gemeente 's-Hertogenbosch. Zie onderstaand kaartje voor de ligging van de drie maatregelen.

Het Ontwerp-Projectbesluit lag ter inzage van 4 december 2024 tot en met 14 januari 2025. Iedereen die dat wilde kon in die periode reageren op de plannen door een zogenoemde zienswijze in te dienen. 

Er zijn acht zienswijzen ingediend. In de reactienota staat beschreven hoe daar mee is omgegaan. De reactienota is een bijlage bij het definitieve Projectbesluit, dat nu voor een laatste keer ter inzage ligt van woensdag 9 april 2025 tot en met dinsdag 20 mei 2025 op www.platformparticipatie.nl/benedenmaas,

In deze periode is het mogelijk beroep in te stellen bij de Raad van State. Op de website staat meer informatie over wie beroep kan indienen en hoe u dat kunt doen.

De documenten zijn ook in te zien op het Rijkswaterstaat-kantoor in Den Bosch (Magistratenlaan 82). Hiervoor kan een afspraak worden gemaakt via 088-7974300.

Het ontwerp op hoofdlijnen

Bij deze maatregel gaat het om het realiseren van ongeveer 400 meter aan natuurvriendelijke Maasoever bij Hedel in de Gelderse gemeente Maasdriel. Een gebied dat ook wel bekend staat als de Hedelsche Benedenwaard of Mussenwaard. De ingreep bestaat uit het ‘ontstenen’ van de oever op drie plekken tussen rivier kilometer 220.5 en 221.2.

'Ontstenen'

Als een oever niet langer is vastgelegd in steen, kunnen natuurlijke rivierprocessen als afkalving en aanzanding hun werk weer doen. De Maas boetseert zandstrandjes met ondiep water. En de geleidelijke overgang van water naar land komt weer terug, met alle variatie aan leefgebieden die daarbij hoort.

Daar profiteren zowel natte als droge natuur van. Voor stromingsminnende vissen bijvoorbeeld, is ondiep oeverwater een belangrijke plek om te kunnen schuilen, naar voedsel te zoeken en uit te rusten tijdens hun trek door de rivier. Ook biedt zo’n oever betere omstandigheden voor ongewervelde waterdieren als zoetwatermosselen en insecten. Zodoende neemt de biodiversiteit toe en dat is weer belangrijk voor een veerkrachtig ecosysteem dat tegen een stootje kan in moeilijke tijden.

Oever Benedenwaarden bestaat uit drie deelstukken:

• Traject 1: 120 meter (rkm 220,5-220,62). Hier wordt de oeververdediging tot 0,5 meter onder de gemiddelde zomerwaterstand weggehaald. Op dit deel liggen datakabels in de grond. Daarom wordt hier maar een klein deel van de oeverbestorting verwijderd en blijft er rond de mantelbuizen steenbestorting behouden om de kabels te beschermen.

• Traject 2: 60 meter (rkm 220,62-220,68). Op dit deel wordt de oeververdediging tot 1 meter onder water weggehaald.

• Traject 3: 230 meter (rkm 220,78-221,01). Ook hier staat ontstening tot 1 meter onder de gemiddelde zomerwater stand op het programma. Het benedenstroomse einde sluit daarbij aan op kribvakken die al een natuurvriende lijke karakter hebben met zandstrandjes en ondiep water. De meeste bomen op dit deeltraject kunnen blijven staan, maar één boom moet worden verwijderd omdat die midden in de te verwijderen oeververdediging staat.

Begrenzen afkalving

Op een aantal plekken mag de afkalving niet te ver gaan. Daar worden haaks op de Maas smalle sleuven gegraven die worden gevuld met keien, de zogenoemde falling aprons. Deze ingegraven dammetjes zorgen ervoor dat de afkalving van de oevers in lengterichting van de Maas niet verder gaat dan dat punt. Deze beschermingsmaatregel wordt aan weerskanten van de aanlandingsplaats voor amfibie voertuigen van het ministerie van Defensie aangebracht. De dammetjes steken niet boven de grond uit en worden afgedekt met gebiedseigen grond die vrijkomt bij het ontstenen van de oever. De betonnen plaat blijft aldus intact.
 

Totstandkoming ontwerp en afstemming

Het ontwerp voor Oever Benedenwaarden is besproken met de gemeente Maasdriel, provincie Gelderland, Waterschap Rivierenland, Natuurmonumenten en het ministerie van Defensie. Ook zijn bij overige belanghebbenden relevante informatie en aandachtspunten over het gebied opgehaald. Daar is uiteindelijk het natuurvriendelijk inrichten van de Maasoever als KRW-maatregel voor dit gebied uitgekomen.
 

Verdere stappen 

Onderstaand schema geeft een overzicht van de stappen in de besluitvorming en doorkijk naar de uitvoeringsfase. Het werk moet uiterlijk december 2027 zijn uitgevoerd.

Meer weten of vragen?

Voor vragen over de beroepsprocedure: neem contact op met de directie Participatie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat via 070-456 96 07.

Voor inhoudelijke vragen over Oever Benedenwaarden: bel met Rijkswaterstaat via 0800-8002 (gratis). 

Meer algemene informatie over de maatregelen van Rijkswaterstaat voor ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure.