Het maatregelgebied ligt op de rechteroever van de Maas, tussen rivierkilometer 90.7 en 91.5, bij het buurtschap Rijkel in de gemeente Beesel.
Maatregelgebied Geul Rijkelse Bemden bij de Rijkelse plas. Foto: ©Studio Retouched
Het ontwerp
Aan de rechterkant van het maatregelgebied Rijkelse Bemden is het de bedoeling om de bestaande langwerpige geul door te trekken in westelijke richting, waar tevens een nieuwe geul wordt gegraven. Deze geulen worden met verschillende taluds afgewerkt. Een deel krijgt een flauw oplopende oever, terwijl op een andere stukken juist een steilrand te zien zal zijn. Meer variatie in inrichting betekent meer variatie in planten en dieren. Elke soort stelt immers zo zijn eisen aan zijn omgeving.
Overigens komen bij deze geul nu al meerdere soorten waterplanten voor, zoals aarvederkruid, en er zijn diverse libellen te zien. Met de voorgestelde aanpassingen wordt ingezet op verdere vergroting van de biodiversiteit.
Aan de westkant van het maatregelgebied is het plan om de drie bestaande poelen met elkaar te verbinden en aan de plas Rijkelse Bemden aan te takken via een Y-vormige geul. Daarbij wordt het teveel aan slib uit de poelen verwijderd voor een betere waterkwaliteit. Ook de aanwezige invasieve waterplant grote waternavel wordt zoveel mogelijk weggehaald. En bij de monding van de geul is het de bedoeling dood hout te verankeren. Rivierhout werkt als een soort koraal, waar het al snel wemelt van het leven. Zodoende ontstaat hier een aantrekkelijk voortplantingsgebied voor vissen zoals de blankvoorn en riviergrondel. Met voldoende ondiep water en beschutting van planten voor vislarfjes om veilig op te groeien.
Op een aantal plekken moeten struiken wijken. Maar de groep bomen bij de Y-geul blijft behouden, net als de bomen langs de bestaande geul in het oosten.
Onderdeel van het ontwerp zijn zogenoemde bufferzones. Dat zijn stroken land van 15 meter breed om de geulen heen die ervoor zorgen dat gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen van aangrenzende landbouwgebieden worden gefilterd en daardoor zo min mogelijk terechtkomen in de KRW-geulen.
Totstandkoming ontwerp
Ingenieursbureau Arcadis heeft de beoogde maatregel ‘Geul Rijkelse Bemden’ voor Rijkswaterstaat onderzocht op haalbaarheid. Er is gekeken naar de bodemgesteldheid, de waterhuishouding en aanwezigheid van eventuele beschermde flora en fauna. Ook is gecontroleerd of er geen kabels en leidingen liggen of cultuurhistorische waarden zijn waar rekening mee gehouden moet worden.
Via een aantal ontwerpsessies heeft het ontwerp vorm gekregen. Daarin is zoveel mogelijk rekening gehouden met wensen van direct betrokken partijen als Staatsbosbeheer, waterschap Limburg, IVN de Steilrand en de gemeente Beesel.
Het ging daarbij onder meer om het behouden van de bepaalde natuurwaarden. Zo zijn hier de grasmus, bosrietzanger, rietgors en blauwborst te vinden. Het gebied is dan ook in trek bij vogelspotters. Langs de oever van de Maasplas komen verder bevers voor. Een ander aandachtspunt dat naar voren kwam is het beschikbaar blijven van de looproute voor grote grazers tijdens hoogwater.
Planning
Nu het ontwerp voor de geulen Rijkelse Bemden klaar is, bestaat de volgende stap uit het publiceren van het Ontwerp Projectplan Waterwet. De plannen worden dan voor iedereen openbaar toegankelijk ter inzage gelegd. Belanghebbenden kunnen in die periode desgewenst een zienswijze indienen. Als de terinzagetermijn bekend is, informeert Rijkswaterstaat hier de omgeving over, onder meer via de website www.samenwerkenaanriviernatuur.nl. Dat zal naar verwachting eind 2023-begin 2024 gebeuren. Zijn de vergunningen definitief, dan zoekt Rijkswaterstaat via openbare aanbesteding een aannemer om het werk buiten uit te voeren. Uiterlijk december 2027 moeten de werkzaamheden zijn afgerond.
Andere maatregelen in de buurt
In de omgeving zijn nog 2 andere KRW-projecten in voorbereiding: geul De Weerd-Reuver en geul Hansummerweerd-Oude Maasarm. Die projecten doorlopen een andere procedure, omdat ze qua planning onder de nieuwe Omgevingswet vallen, die per 1 januari 2024 in werking treedt. Nieuwe wetgeving brengt nieuwe procedures met zich mee.
Kaderrichtlijn Water
Het waterleven in en langs de rivier is de afgelopen eeuwen flink achteruitgegaan door allerlei menselijke ingrepen als het vastleggen van de oevers in steen en het afsnijden van rivierarmen en geulen. Daarom werkt Rijkswaterstaat al sinds 2009 aan het natuurvriendelijk inrichten van oevers, beekmondingen en uiterwaarden. Zo ook in de regio Beesel. Eerder zijn hier al verschillende stukken Maasoever ‘ontsteend’ voor een natuurlijkere overgang van water naar land. Ook zijn de Schelkensbeek en Huilbeek aantrekkelijker ingericht als leefgebied voor waterplanten en –dieren.
Meer weten?
Meer informatie over de maatregelen van Rijkswaterstaat voor ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure. Of bel voor vragen met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat 0800-8002 (gratis).