Rijkswaterstaat heeft voor de monding van de Looise Graaf ten noordwesten van Wellerlooi een aantal ecologische verbetermaatregelen gepland.

Wat er precies gaat gebeuren, staat beschreven in het Ontwerp-Projectplan Waterwet, dat van 5 december 2023 tot met 15 januari 2024 ter inzage heeft gelegen. Iedereen die dat wilde kon in die periode een zienswijze indienen op de plannen.

Ligging
De monding van de Looise Graaf ligt op de rechteroever van de Zandmaas tussen de dorpen Wellerlooi en Well, ter hoogte van rivierkilometer 130-131.

Het is een gegraven lossing die begint bij Wellerlooi en ooit door de mens is aangelegd om kwelwater dat vanuit de achterliggende Maasduinen komt, af te voeren naar de rivier. Tegenwoordig wordt de waterloop ook gebruikt voor de afwatering van regenwater uit het dorp en van de kassencomplexen.

Het maatregelgebied Monding Looise Graaf, ten noordwesten van Wellerlooi. Foto: ©Studio Retouched.

Kaderrichtlijn Water
Deze maatregel is onderdeel van een groter ecologisch herstel­programma voor de Maas vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). De biodiversiteit in en langs de rivier is de afgelopen 150 jaar achteruitgegaan door allerlei menselijke ingrepen als het vastleggen van de oevers, plaatsen van stuwen en afsnijden van meanders en geulen. Veel van de oorspronkelijke planten en dieren die thuishoren in het riviersysteem zijn daardoor verdwenen of komen nog maar in kleine aantallen voor. Het waterleven is uit balans en de ecologische waterkwaliteit laat te wensen over.

Daarom werkt Rijkswaterstaat Zuid-Nederland al geruime tijd aan ecologisch herstel. Dat gebeurt door oevers en beekmondingen natuurvriendelijker in te richten, geulen aan te leggen en oude Maasarmen nieuw leven in te blazen. Vaak wordt dat gecombineerd met het verankeren van dood hout als aanhechtingsplaats voor allerlei waterinsecten, kleine waterdiertjes en als schuilplaats voor vis. De uitvoering van de KRW loopt nog door tot en met 2027.

Het ontwerp op hoofdlijnen
De uitmonding in de Maas van de Looise Graaf moet een aantrekkelijk leefgebied worden met rustig stromend water. Daarvoor wordt de monding over een lengte van 200 meter licht slingerend ingericht. Er komen steile oevers in de buitenbochten en in de binnenbochten juist zachte brede oevers. Verder zijn er dode bomen in het water voorzien als extra impuls voor het ecosysteem. Allerlei waterinsecten, algen en wieren leven op en rond het hout. Vissen kunnen er schuilen en naar voedsel zoeken. Nieuwe duikers onder de weg Geysselberg en de Rijksweg-Zuid zorgen voor een betere verbinding met de bovenloop.

Om de ingang beter toegankelijk te maken voor vis, moeten daar enkele bomen wijken en wordt er wat stortsteen op de oevers van de monding verwijderd. Tegelijkertijd is het de bedoeling juist met strategisch aangebrachte stortsteen de scheepvaartgolven te breken en zo de verstorende invloed daarvan in de monding te verminderen.

In het maatregelgebied bevinden zich houtwallen: bomen en struiken op een aarden rand die hier van oudsher het landschap sieren. Evenals houtsingels, lijnvormige landschapselementen die karakteristiek zijn voor dit gebied. Het ontwerp zorgt er voor dat deze niet langer worden doorsneden. Verder is het de bedoeling het zuidelijke maaipad te laten ‘verbossen’ en het noordelijke maaipad te verleggen en verbreden. 

Ook een bufferzone maakt deel uit van het ontwerp. Dat is een strook land van 5 meter breed die ervoor zorgt dat gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen van aangrenzende landbouwgebieden worden gefilterd en daardoor zo min mogelijk in het water van de Looise Graaf terechtkomen.

Vooronderzoek en afstemming
Ingenieursbureau Arcadis heeft de maatregel Monding Looise Graaf voor Rijkswaterstaat onderzocht en uitgewerkt. Daarbij is gekeken naar zaken als de bodemgesteldheid, de waterhuishouding en aanwezigheid van eventuele beschermde flora en fauna. Ook is gecontroleerd of er kabels en leidingen, cultuurhistorische of landschappelijke waarden zijn waar rekening mee gehouden moest worden.

Over het ontwerp heeft overleg plaatsgevonden met direct belanghebbenden als Stichting het Limburgs Landschap, gemeente Bergen, Waterschap Limburg en aangrenzende grondeigenaren. Hieruit zijn diverse aandachtspunten en wensen naar voren gekomen. Deze zijn zorgvuldig afgewogen en waar mogelijk meegenomen in het ontwerp.

Ontwerp-Projectplan Waterwet
Onder ditzelfde Ontwerp-Projectplan Waterwet vallen nog negen andere KRW-maatregelen in de Zandmaas. Tezamen vormen ze het zogeheten deelproject 6. Zie onderstaand kaartje voor een overzicht.

Iedereen kon van 5 december 2023  tot en met 15 januari 2024 reageren op de plannen. 

Verdere stappen
In de reactienota bij het Ontwerp-Projectplan Waterwet wordt teruggekoppeld wat er met de binnengekomen zienswijzen is gedaan. Na publicatie van het definitieve Projectplan Waterwet is er voor belanghebbenden de mogelijkheid tot het indienen van beroep tegen de plannen. Uiterlijk december 2027 moeten de werkzaamheden zijn uitgevoerd. 
 

Andere KRW-maatregelen in deze regio
In de gemeente Bergen zijn buiten de vier maatregelen in deelproject 6 nog twee andere KRW-maatregelen bij Rijkswaterstaat in voorbereiding: Monding Heijense Leijgraaf en Geul Ossenkamp. Die doorlopen echter een andere procedure, omdat ze qua planning onder de nieuwe Omgevingswet vallen, die per 1 januari 2024 in werking reedt. Op de betreffende projectpagina's vindt u de actuele stand van zaken van deze andere maatregelen.

Meer weten of vragen?
Voor nadere informatie over de procedure rond het Ontwerp-Projectplan Waterwet kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met het Service Center Vergunningen Rijkswaterstaat via 088-7974300.

Kijk op www.samenwerkenaanriviernatuur.nl (riviertakpagina Maas) voor achtergrondinformatie over het programma Kaderrichtlijn Water Maas en een klikbare kaart met alle maatregelen die in voorbereiding en uitvoering zijn. Er is ook een halfjaarlijkse nieuwsbrief en een brochure. Of bel voor andere vragen met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat 0800-8002 (gratis).