Laatste update: 27 januari 2023

Ingenieursbureau Arcadis werkt op dit moment in opdracht van Rijkswaterstaat verschillende maatregelen uit voor het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit in en langs de Maas. Voor drie locaties heeft Rijkswaterstaat daarvoor nu een zogenoemde Kennisgeving Participatie gepubliceerd in de Staatscourant, waaronder de Kleefse beek in de gemeente Gennep.

De andere twee maatregelen die onder de kennisgeving vallen, zijn de Leijgraaf Arcen en Vorstermolenbeek in de gemeente Venlo. Het doel is om in de drie gebieden de variatie aan groeiplaatsen voor water- en oeverplanten en leefgebieden voor vis en ongewervelde waterdiertjes (macrofauna) te vergroten. Zie voor meer informatie over de plannen de betreffende maatregelpagina's, te vinden via de klikbare kaart op deze website.

Ligging in Zandmaas
De Kleefse beek mondt ter hoogte van rivierkilometer 151,7 uit in de oude Maasarm bij Heijen. De beek bevindt zich zodoende in de Zandmaas, een uniek Nederlands riviertraject. Dit wordt gekenmerkt door een rechte loop in een relatief diep uitgesneden, smal rivierdal in een getrapt terrassenlandschap. Hier komen van nature ondiepe kwelgeulen voor, waar zijwaarts afstromend helder grondwater (kwelwater) aan het oppervlak komt. Vanaf de hoge zandgronden stromen er beken in de Maas. Daar waar een beek door het winterbed stroomt, streeft Rijkswaterstaat er naar om de beekmondingen weer zo natuurlijk mogelijk te maken. Het gaat hierbij niet uitsluitend om de plek waar de beek in de Maas stroomt, maar om het volledige traject dat een beek door de uiterwaard aflegt.

Meedenken tot en met 25 februari
Voor de Kleefse beek is een oplossingsrichting uitgewerkt. Met de Kennisgeving Participatie infor­meert Rijkswaterstaat belanghebbenden en nodigt hen uit om mee te denken over de voorgeno­men herstelmaatregelen. Deze stap heeft alles te maken met de aanstaande Omgevingswet, die naar verwachting per 1 januari 2024 in werking treedt. Bij deze nieuwe wetgeving komen namelijk ook nieuwe procedures kijken. Eén daarvan is het publiceren van een Kennisgeving Participatie. Daarin licht Rijkswaterstaat de plannen toe en staat beschreven hoe belanghebbenden kunnen meedenken en welke voorwaarden daar voor gelden. Via deze link vindt u de volledige tekst van de Kennis­geving. U kunt nog tot en met 25 februari 2023 reageren, via de manieren die staan aangegeven: schriftelijk, per e-mail of via contact met de omgevingsmanager.

Oplossingsrichting Kleefse beek bovenstrooms
In het bovenstroomse gedeelte, ter hoogte van Smele, zijn er plannen om met kleinschalige ingrepen de beek natuurlijker te maken. Daarbij moet gedacht worden aan het verwijderen van de beschoeiing en keien aan één kant van de oever, plus het flauw afgraven van deze oever op enkele stukken. Op de tegenoverliggende oever is het idee om pakketten met dood hout aan te brengen in het water. Door de beek zo vorm te geven, worden natuurlijke beekprocessen als afkalving en aanzanding versterkt en gaat de beek weer licht slingeren. De houtpakketten dienen tegelijkertijd als waardevol ecologisch element; kleine waterdiertjes, algen en wieren kunnen zich er aan hechten en vissen vinden er een schuilplaats.

…en benedenstrooms
Bij het benedenstroomse deel - daar waar de beek uitmondt in de Maas – is het de bedoeling de Kleefse beek een paar meter noordwaarts op te schuiven. Hierdoor ontstaat er voldoende ruimte voor een beheerpad. Ook kunnen zo de wandelroute 'het Hèjs Rundje' en de Maasheg behouden blijven en blijft het terrein van de schutterij ongemoeid. Dit verlegde stuk krijgt dan eveneens een natuurlijker karakter met een flauw oplopende oever en houtpakketten.

Afstemming en planning
In 2021 is samen met andere overheidsorganisaties zoals de gemeente Gennep en waterschap Limburg een eerste verkenning gestart voor de Kleefse beek. Ook zijn bij particuliere grond­eigenaren en -gebruikers en andere direct belanghebbenden in het gebied relevante informatie en aandachtspunten over het gebied opgehaald. Verder houden Rijkswaterstaat en Arcadis zo goed mogelijk rekening met eventuele archeologische, landschappelijke en cultuurhistorische waarden en beschermde plant- en diersoorten in het gebied. De komende periode wordt met behulp van diverse specialisten een ontwerpnotitie opgesteld. De maatregel moet uiterlijk in 2027 zijn gerealiseerd.

Kaderrichtlijn Water
De Kleefse beek is onderdeel van een groter ecologisch herstelprogramma voor de Maas dat Rijkswaterstaat uitvoert vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Hoofddoel daarvan is het verbeteren van de ecologische waterkwaliteit door het creëren van leefgebied voor verschillende plant- en diersoorten die thuishoren in het riviersysteem van de Maas, maar daar nu ontbreken of nog maar beperkt voorkomen.

Andere maatregelen in voorbereiding in deze regio
In de gemeente Gennep zijn eerder al KRW-maatregelen uitgevoerd. Ook zijn er in deze regio nog andere ecologische maatregelen in voorbereiding die voor 2028 moeten zijn uitgevoerd: Oude Maasarm Heijen, monding Heijense Leijgraaf, geul Ossenkamp en de monding van de Kroonbeek. Van dat laatste project is waterschap Limburg de kartrekker. De maatregel ‘Vergraven Milsbeekse uiterwaard’ wordt meegenomen in het grotere project Lob van Gennep, eveneens onder leiding van het waterschap.

Overgang naar nieuwe wetgeving
Niet al deze ingrepen gaan qua planning onder de Omgevingswet vallen. Sommige worden nog voorbereid onder de huidige wetgeving. Dat betekent dat Rijkswaterstaat in de praktijk te maken heeft met verschillende te volgen procedures. In de communicatie over de plannen zal steeds worden aangegeven welke procedure van toepassing is. In alle gevallen blijft de wettelijke mogelijkheid bestaan een zienswijze in te dienen als ontwerpbesluiten ter inzage liggen.

Meer weten over de maatregelen voor ecologisch herstel van de Maas?
Meer informatie is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure. Of bel voor vragen met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat 0800-8002 (gratis).