In opdracht van Rijkswaterstaat is aannemer Martens en Van Oord bezig de Maasoever ter hoogte van het gebied Koningssteen in de gemeente Maasgouw natuurvriendelijker in te richten. Daarvoor zijn de oeverstenen waar dat kon weggehaald, zodat deze aantrekkelijker wordt voor plant en dier om in te leven. Het verwijderde  materiaal ligt tijdelijk in hoopjes voor de oever. De aannemer komt binnen enkele weken nog terug om dat via het water af te voeren. De werkzaamheden leveren naar verwachting weinig tot geen overlast op voor de omgeving.

Ontstenen
Het traject Koningssteen ligt aan de linkeroever van de Maas tussen rivierkilometer 64,0 en 64,3. Boven water is over een lengte van circa 300 meter de stenen bestorting helemaal weggehaald, onder water varieert de ontsteningsdiepte van 0,5 tot 1 meter.
Iets verder naar het zuiden ligt een stuk Maasoever dat al vanzelf is afgekalfd en zo weer een natuurlijker karakter heeft gekregen. Precies dat is ook de bedoeling op oever Koningssteen.

Rivierhout
Als extra impuls voor het waterleven zijn tevens 2 à 3 dode bomen als rivierhout in het water afgezonken ter hoogte van het kleine eilandje. De bomen zijn stevig verankerd om wegdrijven te voorkomen.

Ligging oevertraject Koningssteen, zie blauw gestippelde lijn. ©foto: www.beeldmateriaal.nl

Meer plek voor plant en dier
Na het ‘ontstenen’ mag de Maas weer inwerken op de oever. Dat gaat gepaard met afkalving en aanzanding, de normale processen die bij een rivier horen. Zo ontstaat er in de loop van de tijd weer een geleidelijke overgang van water naar land met strandjes, steilranden en ondiepe delen water. Veel waterplanten zijn afhankelijk van dit soort plekken langs de rivier om te kunnen wortelen, en vissen vinden op hun beurt tussen de planten een goede plek om te schuilen en paaien. Het natuurlijker maken van de Maasoevers volgt uit de Europese Kaderrichtlijn Water. Daarin hebben alle landen van de Europese Unie afspraken gemaakt over onder andere het verbeteren van de ecologische kwaliteit van onze oppervlakte- en grondwateren.

Bescherming beverburcht en dam
De beverburcht aan de zuidkant van traject Koningssteen wordt ontzien; daar vinden geen werkzaamheden plaats. Het ontstenen van de oever mag ook geen nadelig effect hebben op de dam die de Maas scheidt van de achterliggende plas. Om die reden is het traject iets ingekort. Als extra zekerheid dat de afkalving niet verder gaat dan gewenst, wordt er zowel aan de zuid- als noordgrens van de te ontstenen oever een stenen dammetje onder het maaiveld aangebracht, haaks op de Maas.

       Foto links: oude situatie Koningssteen met harde stenen oeververdediging en foto rechts: impressie van de beoogde ontwikkeling na het grotendeels verwijderen van de oeverstenen. ©Foto’s: Arcadis

Natuurmaatregel versus hoogwaterbeschermingsmaatregel
Het herinrichten van oever Koningssteen gebeurt weliswaar in de buurt van de beoogde dijkversterking Thorn-Wessem, maar ligt in een ander gebied. De oever dient ook een ander doel; het is een natuurmaatregel, terwijl de dijkversterkingsplannen over bescherming tegen hoogwater gaan. Heeft u vragen over de plannen bij Thorn-Wessem? Neem dan contact op met projectleider Marcel Geurts van de gemeente Maasgouw. Voor vragen over het herinrichten van Maasoever Koningssteen kunt u terecht bij Rijkswaterstaat door te bellen met 0800-8002 (gratis).

Afstemming en vergunningen
Het ontwerp voor oevertraject Koningssteen is afgestemd met de gemeente Maasgouw, Waterschap Limburg en Natuurmonumenten, dat mede-eigenaar is van deze oeverstrook. Na het doorlopen van de gebruikelijke wettelijke procedures zijn de volgende vergunningen voor dit project definitief verleend: omgevingsvergunning door de gemeente Maasgouw en het projectplan Waterwet door Rijkswaterstaat Zuid-Nederland.

Planning
Locatie Koningssteen maakt onderdeel uit van een groter pakket van 10 maatregelen verspreid over meerdere Maasgemeenten. De opdracht voor de uitvoering van dit pakket is gegund aan Martens en Van Oord. 

Horizon 2027
De afgelopen jaren is vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) al zo’n 100 km aan natuurvriendelijke oevers langs de Maas gerealiseerd. Ook zijn er 15 ondiepe geulen aangelegd en 28 beekmondingen aantrekkelijker gemaakt voor waterplanten en –dieren die van nature bij de Maas horen. Maar het werk is nog niet klaar. Tot en met 2027 staat er nog een aanzienlijke vervolgopgave op het programma.

Andere KRW-maatregelen in Maasgouw
Ingenieursbureau Arcadis onderzoekt momenteel voor Rijkswaterstaat of nog enkele andere beoogde KRW-maatregelen in de gemeente Maasgouw geschikt zijn om uit te voeren. Het gaat dan om nog twee oevers en drie – ondiepe - geulen. Dat gebeurt in overleg met nauw betrokken partijen, zoals de grondeigenaren, waterschap, gemeente en andere direct belanghebbenden. Hiervoor loopt nu de onderzoeksfase en planuitwerking. Verder staat in deze regio nog het herinrichten van de mondingen van de Oude Maas/Geleenbeek (vispassage Molenplas) en Thornerbeek-Panheelderbeek op het programma. Daarmee moeten vissen de beken beter kunnen bereiken om zich voort te planten. Van die projecten is Waterschap Limburg de kartrekker.

Kaart: overzicht maatregelen Rijkswaterstaat voor ecologisch herstel van de Maas regio Maasgouw 2021-2027

Meer weten?
Meer informatie over de maatregelen van Rijkswaterstaat voor ecologisch herstel van de Maas is te vinden op www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers, via de nieuwsbrief en in deze brochure. Of bel voor vragen met de publieksinformatielijn van Rijkswaterstaat 0800-8002 (gratis).